Εξερευνήστε το πρόγραμμα
Σχέδιο διαχείρισης αρχαιολογικού χώρου
Η πρόταση για τη διαμόρφωση ανοιχτού οικομουσείου στον αρχαιολογικό χώρο των Παλιαμπέλων έχει ήδη δρομολογηθεί με την ολοκλήρωση της μελέτης και την κατάθεσή της την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για έγκριση. Σημαντικός παράγοντας για τη σωστή οργάνωση της πρότασης αποτέλεσε η συμμετοχή στο πρόγραμμα TEMPER, που έθεσε τις βάσεις για μια μουσειολογική προσέγγιση που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες πρακτικές και τις τοπικές ανάγκες.
 
Πρόγραμμα TEMPER

Το πρόγραμμα TEMPER, μέρος του Euromed Heritage, ασχολήθηκε με την έρευνα των συνθηκών και των προϋποθέσεων για την προώθηση ολοκληρωμένων λύσεων συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας στη διαχείριση και την ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων με χαμηλή αρχαιολογική ορατότητα, όπως οι προϊστορικοί. Το πρόγραμμα είχε ως αρχή ότι ο προϊστορικός πολιτισμός είναι βασικό στοιχείο του Μεσογειακού πολιτισμού και πρέπει να προβληθεί ισοδύναμα. Στο διεθνές πρόγραμμα συμμετείχαν η Μεγάλη Βρετανία, η Τουρκία, το Ισραήλ και η Μάλτα, με θέσεις που παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες ανάλογες με εκείνες των Παλιαμπέλων. Εκπαιδευτικές δραστηριότητες, συνεντεύξεις και συζητήσεις με τους άμεσα εμπλεκόμενους με την ανασκαφική δραστηριότητα κατοίκους του Κολινδρού και των Παλιαμπέλων και εκτενείς συζητήσεις με τις τοπικές αρχές περιλήφθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος. Στις δραστηριότητες συμμετείχε αριθμός φοιτητών προπτυχιακών και μεταπτυχιακών του ΑΠΘ, καθώς και ειδικευμένοι μουσειοπαιδαγωγοί. Περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα στον δικτυακό τόπο www.temper-euromed.org.

 
Θεματολογία

Ο κύριος άξονας που υιοθετήθηκε για την οργάνωση του αρχαιολογικού πάρκου Παλιαμπέλων είναι η επισήμανση των στοιχείων της αγροτικής οικονομίας που είναι σταθερά από την αρχή της γεωργοκτηνοτροφίας κατά τη Νεολιθική μέχρι τη μηχανική καλλιέργεια. Ο αγροτικός βίος αποτελεί το βασικό στοιχείο που συνδέει τον αρχαιολογικό χώρο, το χωριό και την ευρύτερη περιοχή. Άλλωστε η γεωργία είναι ο παράγοντας που έχει διαμορφώσει το χωριό και το γύρω τοπίο σε μια συνολική και αδιαχώριστη οντότητα και έχει διατηρηθεί ως βασική ασχολία των κατοίκων μέχρι σήμερα. Μέσα από το ενοποιητικό πρίσμα της γεωργίας θα παρουσιάζονται τα σημεία στα οποία διαφέρει η κάθε περίοδος, όπως η καθημερινή ζωή, οι κοινωνικές σχέσεις, η οικονομία και η ιδεολογία, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να έρθουν σε επαφή με μια περισσότερο ζωντανή πλευρά της νεολιθικής εμπειρίας και όχι να γνωρίσουν απλώς αντικείμενα που είναι αποκομμένα από τα συμφραζόμενά τους.

 
Μουσειολογική προσέγγιση

Η προβολή του αρχαιολογικού υλικού ενισχύεται με την υιοθέτηση μιας μουσειολογικής προσέγγισης που περιλαμβάνει την ανασύνθεση της αγροτικής ζωής σε 4 επίπεδα:

  • στο επίπεδο της ανασκαφής, κάνοντας προσβάσιμες τις λεπτομέρειες της έρευνας
  • στο επίπεδο της αναπαράστασης των γεωργικών πρακτικών, με την καλλιέργεια νεολιθικών και παραδοσιακών ποικιλιών και την οργάνωση πειραματικών αγροτικών δραστηριοτήτων
  • στο επίπεδο της μουσειολογικής παρουσίασης, με την επισκεψιμότητα του αρχαιολογικού χώρου, τη μουσειακή έκθεση, το δημιουργία πολυθέαματος για τους επισκέπτες, τα εργαστήρια κεραμικής και λιθοτεχνίας
  • στο επίπεδο εκπαιδευτικών προγραμμάτων, που ήδη φέρνουν σε επαφή τους νέους της περιοχής με την αρχαιολογική διαδικασία και τη διαχρονική ιστορία του χωριού
 
Εγκαταστάσεις

Στο πλαίσιο του αρχαιολογικού πάρκου των Παλιαμπέλων θα αξιοποιηθούν το παλιό σχολείο του συνοικισμού, που αποτελεί τη βάση της ανασκάφης, και η αποθήκη στην είσοδο του χωριού, που έχει παραχωρηθεί για τη φύλαξη του υλικού. Το σχολείο θα υποβληθεί σε κατάλληλες μετατροπές για να στεγάσει σύγχρονα εργαστηρία μελέτης του αρχαιολογικού υλικού και αναπαραγωγής αρχαίων αντικειμένων, ενώ η αποθήκη θα αναβαθμιστεί σε χώρο υποδοχής επισκεπτών και εκθεσιακό κέντρο με την παράλληλη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου και την πρόνοια για χώρους στάθμευσης. Στο λόφο οι ανασκαφικές τομές θα στεγαστούν και θα συνδεθούν με μονοπάτια με τις σχεδιαζόμενες καλλιέργειες. Ξύλινα στέγαστρα που θα τοποθετηθούν σε κατάλληλα σημεία θα αποτελέσουν τα σημεία ενημέρωσης του κοινού κατά τη διάρκεια της ξενάγησης. Έμφαση έχει δοθεί στον καλαίσθητο και λειτουργικό σχεδιασμό των μετατροπών, έτσι ώστε να μην επηρεαστεί ο αγροτικός χαρακτήρας του οικισμού.

 
Λειτουργία του πάρκου

Το αρχαιολογικό πάρκο Παλιαμπέλων θα διευρύνει και θα ενοποιήσει τις αρχαιολογικές δραστηριότητες σε ένα συνολικό γεγονός με πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό χαρακτήρα. Η λειτουργία του θα κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρουσα την αρχαιολογική διαδικασία, καθώς θα αποτελέσει το σημείο αναφοράς, όπου όλες οι πτυχές μιας σύγχρονης αρχαιολογικής έρευνας συναντιούνται με το κοινό. Πέρα λοιπόν από την εδραίωση του αρχαιολογικού έργου στο χωριό, το αρχαιολογικό πάρκο ελπίζεται ότι θα συμβάλλει στην επέκταση της αρχαιολογικής έρευνας στην περιοχή, θα συντείνει στην ανανέωση της σχέσης των κατοίκων με τη γη, τις παραδόσεις και τις αγροτικές πρακτικές, θα ενθαρρύνει τεχνικά επαγγέλματα και προοδευτικές μεθόδους καλλιέργειας, θα επιτρέψει στους επισκέπτες να αντιληφτούν και να βιώσουν τη συνέχεια της αγροτικής ζωής και ότι τέλος, θα ενισχύσει την τουριστική κίνηση στην Πιερία με την ένταξή του στο δίκτυο των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής.